خلاصه ای از مقدمه پیکرستان جلد دوم
همان گونه که در ابتدای جلد اوّل، در تعریف علم طبّ متذکر شدیم، طبیب دو وظیفه مهم به عهده دارد: ۱- شناخت احوال بدن‌ در حالت سلامتی و مرض، ۲- کمک به بازگرداندن سلامتی از دست رفته. ما برای شناخت ابدان (بدن ها) نیازمند آشنایی با چگونگی تشکیل ساختار بدن انسان در بین کائنات و چگونگی حفظ این ساختار می باشیم که همه آن در بخش “امور طبیعیّه” جلد اوّل تشریح گردید، و به واسطه مزاج شناسی احوال مختلف بدن‌ها را در حالت سلامتی مربوط به مزاج منحصربه‌فرد هر شخص توضیح دادیم. در ادامة شرح وظایف اوّلیه طبیب ، لازم بود تا مرض‌ها و علت و سبب امراض را نیز بشناسیم که در بخش دوّم با اسباب سلامتی و اسباب مرض آشنا شدیم. سپس در بخش سوّم جلد اوّل، به تشریح نشانه شناسی از روی علایم ظاهری ، نبض ، قاروره و… پرداختیم. حال در این جلد برآنیم که قسم دوّم وظیفه طبیب را که همان کمک به بازگرداندن سلامتی از دست رفته است، تشریح نمائیم. به این تلاش‌ها “تدابیر عملی” گفته می‌شود. یعنی رفتارهایی که طبیب باید آموزش بدهد و یا انجام بدهد تا شخص بیمار به سلامتی قبلی‌اش باز گردد. مجموعه این رفتارها و تدابیر در این جلد مورد بررسی قرار می‌گیرند” که عبارتند از:
ـ تدابیر حفظ الصّحه
ـ تدابیر بالاغذیه
ـ تدابیر بالادویه
ـ تدابیر با اعمال یداوی (دستی).
سپس در بخش‌های پایانی این جلد، چگونگی کاربرد آموزش‌های این کتاب در درمان بیماری‌های مختلف را، در قالب چند بیماری شایع توضیح داده، و نمونه‌های درمان شده را ارائه می‌کنیم.
دکتر علی محمّد ملّاحی
بهار ۱۴۰۲