سیستان قلمرو زبان پارسی

چاپ كتاب سیستان قلمرو زبان پارسی

مردم سیستان مردمی هستند که طـی صـدها سال با وجود قهر طبیعت و توفان ها استوار ایستاده اند و پرچم عِزّت و سربلندی ملّت ایران را
بر افراشته اند .

پیشگفتار

در کتاب حاضر فقط به بیان معدود واژگان اصیل زبان پارسی که در گویش سیستانی یا به تعبیری زابُلی متداول است می پردازیم ، و این لغات در میان شاعران و فاضلان شناخته شده است . این واژگان تأثیر زیادی در ادبیات پارسی دارند ، دانشمندان زیادی در تألیفات خود از این واژه ها استفاده کرده اند . مثل ابوریحان بیرونی در کتاب معراج نامه و اِبن سینا و ناصرخسرو و … که نمونه هایی از آن لُغات و اصطلاحات را در این کتاب مشاهده می کنید .

سیستانیها هنوز هم واژه های اصیل زبان پارسی را مانند همان لُغات معمول قدیم که ساده و روان است بکار می برند، فرهنگ نویسان آن را یکی از چهار زبان پارسی یاد کرده اند که در همین کتاب صدها لُغت اصیل و کهن و ریشه دار باستانی بخش مهمّی از فرهنگ کُهن کشور ما و حتی بعضی از کشورهای همجوار است .

این نسخه را گنجایش همه ی واژه های اصیل زبان این مردم نیست و نه حافظه ام همه واژه ها را بیاد دارد .

گرچه مورّخان سابق و دانشوران حال رسالاتی در این زمینه در اختیار فرهنگ پژوهان گذارده اند و نام کتاب بر آن گذارده اند ، با این حال که ممکن است بر من مَجال خُرده گیری هم باشد قلم برداشته و این واژه ها را به فرا خور ذهنم بر اساس مُطالعات میدانی ، کتابخانه ای ، مقالات پایان نامه ها ، نشریات ، برای نسل های حال و آینده که نیاز است نوشتم و کتاب سیستان قلمرو زبان پارسی … نام گذاردم و پای اَفشردن به واژه های مُشکله و متروک را به خاطر راه ندارم ، چون قاعده و رسم واژه نویسان و مورّخان این است که جزئیات و کلمات غیر استعمال زمان را هم می نویسند ، اما بنده خواستم به سهم خود قلم را آشنا با واژه های متداول و اصیل زبان پارسی که در گویش دِلبرانه ، شیرین و ماندگار سیستانی به کار می رود نمایم .

نگارنده با وجود همه ی مصائب و مشکلات در این دنیای وانفسا که متأسفانه بعضی ها،
بی- تفاوتی نسبت به فرهنگشان را پیشه خود ساخته اند و می گویند بعد از ما (کرتِه) هم سبز نکند، و در یک محفظه کردارگرایی به سر می برند . گویا با ساختار وجودی بشر سازگار نباشد، زیرا نیم دیگری از نیاز انسان را گرسنه می گذارد که همان نیاز مسائل فرهنگی باشد، خاموشی فرهنگی در حقیقت مرگ مغزی و مرگ هویت فرهنگی است.

در عصر ما که هر ملّت و کشوری ناچیزترین پیشینه های فرهنگی خود را بزرگ می کنند و برای کسب نام و آبرو و اعتبار ملّی از آن ها بهره می جویند ، شناختن و شناساندن زبان پارسی و ثروت بیکران آن و عزّت و اعتبار دیرین آن وظیفه مُسلمی است و غفلت از این همه گناهی نابخشودنی است . امّا چه کنیم که امروزه ،

بهـای هیـزم و عـود یکـی اسـت در چشم جهان خلیل و نمرود یکی است

در گـوش کسانـیکه درین بازارند آواز خَـرو نـغـمـه داوود یـکـی اسـت

کسب زر و سیم به هر طریق کعبه آمال قرار گرفته و کسانی که گرفتار زرق و برق گذرا هستند ، شخصیت های فرهنگی را هدف سَفسطِه های کورنگر قرار داده ، حال بیندیشیم بسیار زیاد و بسیار عمیق ، و پیمودن راه نرفته را آغاز کنیم که این موج نیز می گذرد و دوباره همه چیز به حال اوّل باز می گردد . اگر ملّتی سابقه ی تاریخی و فرهنگی قومی را از میان برده و یا مورد تردید جدی و ناجوانمردانه قرار داده باشند و هویت آنها را زیر سؤال ببرند ، این اقوام حتی اگر در عین رفاه و آسایش روزگار خود را بگذرانند ، زندگی کوتاه و بی گذشته و آینده ای خواهند داشت و در حدّ اَعلی همانند گل ها و گیاهان مُعطر و خوش منظر بی ریشه، چهره نمایی می کنند، که پنج و شش روز بیشتر نمی توانند دوام بیاورند.

نگارنده بر این باور است که با فعالیّت های فرهنگی می توان باعث کاهش فشارهای فرهنگی شد، بیایید با عملکردهای فرهنگی چهره روشن فرهنگمان باشیم ، بقول شهید مُطهری، هر تمدنی اگر بخواهد زنده بماند باید زبانش زنده بماند اگر زبانش مُرد، خودش مرده است.

امروزه زبان شناسان کشور ما برای یافتن واژه های پارسی و ریشه ی آنها برای قرار دادن در جای واژه های خارجی به سیستان و فرارود، تاجیکستان سفر می کنند.

[۱] . دکتر محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور دوره ی نهم و دهم،

۲۴۲۵۴ / ۱۲/۵/۸۷ روزنامه اطلاعات ص ۸ .

نویسنده:

محمدحسین آذرگان(شیخ)

سرشناسه	:	آذرگان/محمدحسین/۱۳۳۴
عنوان و نام مؤلف	:	سیستان قلمرو زبان پارسی (فرهنگ لغات سیستانی)
مشخصات نشر	:	نوروزی، گرگان/۱۳۹۲
مشخصات ظاهري	:	۱۵۲ص
شابك	:	۷-۸۴۵-۱۵۱-۹۶۴-۹۷۸
فهرست نويسي	:	فیپا
عنوان دیگر	:	آشنایی با واژه‌های اصیل و کهن زبان پارسی در گویش سکایی (سیستانی)
موضوع	:	سیستانی — واژه‌نامه‌ها
رده بندی کنگره	:	۱۳۹۲ ۷۳۱۴س/۳۲۵۵ PIR
رده بندي ديويي	:	س ۹ فا ۴
شماره كتابشناسي ملي	:	۳۲۸۶۱۹۱