ویراستاری چیست ؟

مصدر است و مصدر آن ویراستن است و معناهای مختلف آن در فرهنگ معین ذیل کلمه ((پیراستن)) آمده است.

• ویرایش در کار نشر به معنای افزودن یا کاستن مطالب یا تصحیح متن هایی است که برای چاپ و نشر آماده می شوند. واژه ی ویرایش به معنای edition یک کتاب نیز به کار می رود.
• اگر کتابی بار دیگر بدون تغییر چاپ شود، برای مشخص کردن چاپ، بر حسب شمارش دفعات چاپ، عبارت های چاپ دوم، چاپ سوم، ….. به کار می رود.
• اگر در متن کتاب تغییر هایی رخ دهد و مطالب جدیدی بر آن افزوده و یا کاسته شود برای مشخّص کردن آن چاپ عبارت های ویرایش دوم، ویرایش سوم ….. به کار می رود.
• برای عمل ویرایش کردن، مصدر ویراستن به کار گرفته است و عامل آن ویراستار یا ویرایشگر نام گرفته است. برای روشن شدن موضوع، ویرایش را از دیدگاه های گوناگون مورد بررسی قرار می دهیم.
• هر نوشته ای باید از جهات گوناگون محتوا، زبان، دقت، نظم، آراستگی، رعایت علائم نگارشی، رعایت نکات دستوری و املائی و نگارشی بازبینی شود. بازبینی نوشته ویرایش نام دارد. ویرایش بایدپس از نگارش صورت بگیرد؛ زیرا به هنگام نگارش نویسنده از حالت طبیعی و عادی خود جدا شده و بیشتر به تفکّر، خلاقیّت و آفرینش توجّه می کند پس از این مرحله باید نوشته از جهات گوناگون و اصلاح و ویرایش شود. بسیاری از ما ترس این که مطلب مان نادرست یا مورد پسند دیگران قرار نگیرد نمی نویسیم. ترس مانع تفکر و بروز خلاقیّت می شود امّا پس از نگارش می توان خطاهای نگارشی و دستوری را اصلاح کرد.
• انواع ویرایش
• ویرایش فنّی. ● ویرایش زبانی. ● ویرایش تخصّصی
• ۱- ویرایش فنّی :این مرحله از کار، شامل تمام یا بخشی از مسائل زیر است: به کارگیری قواعد رسم الخط، نشانه های فصل، پاراگراف بندی، تنظیم ارجاعات، یک دست کردن ضبطها و اصطلاحات، مشخّص کردن عناوین یا واژه ها و عبارات و اصطلاحات، به دست دادن ضبط لاتینی نام ها یا معادل فرنگی اصطلاحات فنّی، تعیین محلّ تصاویر و اشکال و جدول ها، مراعات شیوه های مناسب برای معرفی مشخّصات کتاب شناسی، تهیه ی فهرست مندرجات، فهرست تفصیلی، واژه نامه و فهرست های دیگر. تنظیم صفحه ی عنوان و صفحه ی حقوق، اعراب گذاری های لازم، تبدیل مقیاس ها و سنوات. تنظیم و تهیّه ی مقدمه ی ناشر (در صورت لزوم) از وظایف ویراستار است.
• ۲- ویرایش زبانی و ساختاری :(شامل اصلاح خطاهای دستوری، رفع حشو و زواید، اصلاح واژگان و تعبیرات و ساختار جملات، تصحیح خطاهای منطقی.))
• ۳- ویرایش تخصّصی:((شامل اصلاح معایب و مسامحات و بی دقتی های عملی و فنی که معمولاً به کمک متخصصان انجام می گیرد.)) ۱- ویرایش فنی نشانه گذاری : از مهم ترین موارد توجه در ویرایش فنی رعایت، متناسب و درست نشانه گذاری است. هر نوشته ای فاقد نشانه های سجاوندی باشد. به دشواری خوانده می شود و قدرت ایجاد ارتباط با خواننده را از دست می دهد. نوشته ی بدون ویرایش ممکن است به چند شکل متفاوت خوانده شود. در نوشتار به دلیل آن که مکث و تکیه و آهنگ را نمی توان با حروف الفبا منعکس کرد، از نشانه های سجاوندی استفاده می کنیم. این نشانه ها بخش های مختلف کلام را به جمله و گروه تقسیم می کنند و روابط اجزای جمله را برای خواننده روشن می سازند.
• با کمک علایم نگارشی می توانیم :
• – تکیه ها و آهنگ کلام نوشته را رعایت کنیم.
• – نوشته ها را با سرعت و دقت و به راحتی بخوانیم.
• – مفهوم نوشته ها را به خوبی دریابیم.
• برای آن که علایم نگارشی را بهتر بشناسیم و آن را در نوشته هایمان به خوبی به کار ببریم، موارد کاربرد و نام هر یک از آن ها را برای سهولت یادگیری در جدول بعد می آوریم.
• شیوه ی خط فارسی
• یک دست کردن شیوه ی خطّ فارسی ضرورتی است که مدت هاست به عنوان اصلی ترین موضوع فرهنگستان زبان فارسی مورد توجه است. رعایت این یک دستی، در سهولت خواندن متن ها کمک شایانی به خواننده خواهد نمود. یکی از موارد جدا نویسی است. با جدا نویسی کلمات و رعایت قواعد شیوه ی املا از چند گانگی پرهیز می شود و در نتیجه کا ر انتقال پیام آسان تر می گردد. در این قسمت، برخی از نکات مهم برای یک دست کردن شیوه ی خّط فارسی ذکر می شود. جز موارد ستاره دار(*) املای بقیه ی موارد به هر دو صورت درست است.
• در این شیوه نامه بنا بر چند اصل است:
• ۱- رعایت موازین دستور زبان فارسی ۲-    استقلال کلمات ۳-    مطابقت نوشتار و گفتار ۴-    تبعیت واژگان بیگانه از شیوه ی املای فارسی ۵-    سهولت در خواندن