در زمان حکومت محمد رضا پهلوی، دستگاه چاپ افست به تدریج جای چاپ سنگی و سربی را گرفت و دوران کتابهای خطی با جلد چرمی به سرآمد در آن زمان دستگاه فتوکپی به بازار آمده، اما هنوز همگانی نشده بود.
مدارس و برخی ادارات به یک دستگاه پلیکپی مجهز بودند که در اتاقی مجزا نگهداری میشد در مغازههای نوشتافزار نوعی کاغذ وجود داشت که به آن کاغذ استنسیل میگفتند. روی این کاغذ خط مینوشتند یا نوشته را تایپ میکردند، سپس با دستگاه پلیکپی دست نوشته را به هر تعداد که لازم بود تکثیر میکردند اوایل انقلاب یکی از گروههای سیاسی چپ، کتاب سادهایی با جلد سفید منتشر کرده بود و در آن دستور ساخت انواع بمب دستساز و یک ماشین چاپ ساده را آورده بودند این ماشین چاپ، یک چهارچوب چوبی داشت که به آن پارچه ی ململ میبستند و این چهارچوب با لولا به یک صفحه ی چوبی که اندکی از قطع ورقهی امتحانی بزرگتر بود وصل میشد کاغذ استنسیل را به پارچهی ململ متصل میکردند و با غلطکی که با ساده ترین وسایل ساخته شده بود، مرکب را به طور یک دست روی پارچه پخش میکردند.
مرکب از تار و پود پارچه میگذشت و حروف کاغذ استنسیل را روی کاغذ منتقل میکرد در آن زمان با این روش، روزنامه های در چهار صفحه به شمارگان دویست نسخه منتشر میکردند و در مدارس توزیع میکردند. حاصل کار البته چنگی به دل نمیزد، اما حروف خواندنی بود اواسط سال پنجاه و هشت خورشیدی، یک سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مغازه های نوشت افزار اجازه نداشتند کاغذ استنسیل را بدون مجوز دولت به مردم بفروشند این تاریخ را باید مبدأ آغاز ممیزی و سانسور در ایران در نظر گرفت. پس از این تاریخ بود که دستگاه طویلِ وزارت ارشاد و اداره ی کتاب را به وجود آوردند و دولت را بر چاپ کتاب در ایران مسلط کردند. فشردن سطحی بر سطح دیگر است.
انواع چاپ
چاپ انواع مختلفی دارد که متناسب با آنچه که قرار است چاپ شود و آنچه که بر آن قرار است چاپ شود انتخاب می گردد. مهم ترین این روش های عبارتند از:
• چاپ افست: عمدتاً برای انتشارات، تبلیغات
• چاپ فلکسو: عمدتاً برای بسته بندی
• چاپ هلیوگراور: عمدتاً برای بسته بندی
• چاپ سیلک اسکرین: عمدتاً برای تبلیغات چاپهای تفکیکی
• چاپ دیجیتال: برای همه مصارف، تبلیغاتی و اداری در تیراژ پایین
توضیحاتی در باره چاپ افست
بعد از اینکه یک طرح کامل شد باید برای چاپ آماده شود.قبلا بهتر است انواع سیستمهای چاپ را بدانیم.
سیستمهای مختلفی برای چاپ وجود دارند از انواع چاپ دستی گرفته تا چاپهای سیلک و فلکس و تامپو و.. و چاپهای ماشینی مثل سیستمهای مسطح ( ماشین ملخی و یا افست مسطح ) و چاپ افست و این اواخر چاپ دیجیتال.
آنچه که امروزه بیشتر با آن سرو کار داریم چاپ افست و دیجیتال است. که اکنون موضوع بحث ما چاپ افست است.
نکته ایی که باید قبل از هر چیز به آن اشاره کنیم این است که برای چاپ افست حتما باید از سیستم cmyk استفاده شود. (نکته ایی که همه به آن آگاهی دارند لزوم کالیبره بودن مانیتور و مدیریت رنگ است چاپ افست مبتنی بر چاپ چهار رنگ است اما می توانیم کارهایی با یک رنگ،را تا ۱۰ رنگ مختلف چاپ کنیم.(یک رنگ به صورت نزولی از کم تا زیاد) که البته چاپ بیشتر از ۴ رنگ تخصص و اطلاعات خاص خودش را می طلبد. ماشینهای چاپ افست یا تک رنگ هستند یا دو رنگ و یا چهار رنگ و البته دستگاههایی وجوددارند که چاپ بیشتر از چهاررنگ را انجام میدهند.(همان چهار رنگ ولی پشت و روی کاغذ و ورنی که از بعضی لحاظ برای زیبایی کار است تا کیفیت یا …. در ماشینهای چاپ افست برای هر رنگ یک ستون چاپ وجود دارد که متشکل از سیلندر بستن زینک و غلطک های رنگ است.(این فقط در بعضی از دستگاها دلالت میکند.
(رولند که ساخت امریکا است دو رنگ بر روی یک برج روی هم سوار هستند در دستگاههای تک رنگ هر رنگ بطور مجزا چاپ می شود . مثلا یک کار چهاررنگ باید چهار بار از ماشین عبور کند و هر بار رنگها تنظیم شوند . و به همین دلیل در کارهای چهار رنگ بهتر از است از این نوع ماشینها استفاده نشود چون تجربه اینگونه ثابت کرده است که در صورت چاپ چهاررنگ با دستگاه تک رنگ نتیجه به هیچ وجه قابل قبول نخواهد بود.(البته با یک اتا کار ماهر این کا رو هم میشه انجام داد.
ابعاد ماشینهای چاپ
ماشنهای چاپ افست از ابعاد ۲۵×۳۵ تا ۱۰۰×۱۴۰ وجود دارند و به علت وجود دستگاههای با ابعاد مختلف باید دقیقا محاسبه شود که کار چاپی ما با کدام یک از این دستگاهها به صرفه تر است چون در تیراژ های بالا استفاده از دستگاه مناسب از نظر اقتصادی تفاوت زیادی در کل هزینه ها ایجاد می کند.
مثلا کاری با ابعاد ۲۵×۳۵ و تیراژ ۱۰۰۰۰ را میتوانیم هم با دستگاه ۵۰ ×۷۰ و دو دور چاپ کنیم و هم با دستگاه ۱۰۰×۷۰ و یک دور . که چاپ با ۱۰۰×۷۰ به صرفه تر است. البته باید هزینه فیلم و زینک را هم در نظر گرفت. و ممکن است در کارهای با تیراژ متوسط با احتساب هزینه فیلم و زینک تفاوتی در استفاده از دستگاههای مختلف از نظر هزینه ایجاد نشود.
کوچکترین دستگاه چاپ که قدیمی تر هم هست و در ضمن فقط نوع تک رنگ آن وجود دارد.ماشن نیم ورقی (۳۵×۲۵) است . که معمولا برای کارهای با ابعاد کوچک و نهایت دورنگ مثل سربرگ و تراکت قابل استفاده است. در این ماشین از کاغذ a4 هم می توانیم استفاده کنیم.(البته از این سایز کوچک تر هم وجود دارد که افست محسوب نمی شوند( هر دور چاپ ۵۰۰۰ تیراژ است بعد از آن ماشین یک ورقی است که ابعاد ۳۵×۵۰ را چاپ می کند و به آن gto می گویند . دستگاههای نسبتا قدیمی تر و اغلب تک رنگ هستند.اما دستگاههای gto چهاررنگ هم وجود دارند که بسیار دقیق هستند و کیفیت چاپ خوبی دارند.(البته این دستگاه آپدیت میشود یعنی مدل هایی مانند ۲۰۰۴ یا بالاتر هم وجود دارد که از اون حالت سنتی هم در آمده است هزینه هر دور چاپ یک ورقی تک رنگ ۱۲۵۰۰ تا ۱۵۰۰۰ تومان است . مثلا هزینه یک دور کار چهاررنگ ۵۰۰۰۰تا ۶۰۰۰۰ تومان است.(البته در ایران عزیز ما قیمت واحدی وجود ندارد.! و در هر استان قیمت ها متفاوت است.این نرخ نزدیک به تمام نرخ ها میباشددستگاه بعدی دوورقی که ابعاد ۵۰×۷۰ را چاپ می کند و پر کاربرد ترین دستگاه چاپ افست است.
بعد از آن ماشین چهارونیم ورقی است که ابعاد ۷۰×۱۰۰ را چاپ می کند و معمولا کارهاری تیراژ بالا یا بزرگ را با این دستگاهها چاپ می کنند .
در نهایت دستگاههای هم هستد که چاپ ۱۴۰×۱۰۰ را انجام میدهند که معمولا برای چاپهای خاص مثل نقشه و یا کارهایی با تیراژ خیلی زیاد با این ماشن چاپ می شوند و در ایران فقط چند چاپخانه این ماشین را دارند. این دستگاههایی که اشاره شد دستگاههای معمولی چاپ هستند. و به ماشینهای مخصوص چاپ روزنامه که بسیار بزرگ و گران هستند اشاره نکردیم . توضیح اینکه دستگاه های چاپ روزنامه اگرچه از نظر کلیات با ماشنهای چاپ تفاوتی ندارند اما امکاناتی دارند که بسیار اختصاصی و منحصر به فرد هست مثل تغذیه از رول (توپی به دور لوله)یه جای شیت(تک برگی هر شیت ۱برگ میباشد) و انجام مراحل صحافی بر روی خود ماشین میباشد. ضمن اینکه سرعت بالایی هم دارند طوری که مثلا ماشین موجود در چاپخانه افست که چندین روزنامه را چاپ می کند (مثل همشهری. ایران. شرق و جوان ) که در مجموع با محاسبه تعداد صفحلات تیراژ چند میلیونی دارند . در کمتر از یک شبانه روز این تیراژ را چاپ می کند.(همشهری در حال حاضر چاپخانه بصورت اختصاصی دارا میباشد.
معمولا چاپ با دستگاههای چار رنگ کیفیت بهتری دارند و رنگها بسیار نزدیک به رنگهای مد نظر ما در می آیند و اکثر طراحان علاقه به چاپ با ماشین چهاررنگ دارند .
وقتی یک کار چهاررنگ به لیتوگرافی میدهیم در نهایت چهار فیلم زینک با ابعاد سطح چاپ به ما داده می شود. که در چاپخانه این چهارعدد فیلم زینک به ترتیبی که مشخص است به دستگاه بسته می شوند و چاپچی (افست کار) وظیفه تنظیم کردن فیلم زینک ها را بوسیله رجیسترها ی روی فیلم زینک را به عهده دارد.
توضیح اینکه رجیستر علامتی است که در کنار قسمتی که چاپ میشود روی زینک ها قرار دارد. علامت رجیستر که معمولا به شکل دایره ایی با دو خط عمود به هم در وسط آن استشامل هر چهار رنگ است و اینکه چهار رنگ مورد نظر در این علامت هنگام چاپ روی هم بخورد نشان دهنده این است که کار بدون اشکال چاپ خواهد شد. حتما کارهای چاپ را دیده اید که رنگها روی هم نخورده اند و لبه ای کار و یا روی سفیدی ها مقدار ی از یک رنگ دیگر قرار دارد.دلیل این مشکل عدم تنظیم درست رجستر است.
یک دیدگاه